به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی خراسان رضوی، محسن نصرپور، مدیرکل صداوسیمای مرکز خراسان رضوی در یادداشتی به مناسبت هفته کتاب به اهمیت ترویج فرهنگ مطالعه توسط رسانه های عمومی پرداخت. متن این پیام به شرح ذیل است:

در شرایط فعلی جامعه و ضرورت بالندگی هر چه بیشتر انقلاب اسلامی و جامعه دینی و از طرفی در مسیر حرکت به سمت برپایی تمدن نوین اسلامی، ترویج و ارتقای فرهنگ کتاب و کتابخوانی ضرورتی انکارناپذیر است. همانگونه که مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در اهمیت این موضوع در بیاناتی ارزشمند می‌فرمایند «امروز کتابخوانی و علم‌آموزی، نه تنها یک وظیفه ملی، که یک واجب دینی است؛ در جامعه‌ اسلامی، کتابخوانی باید همگانی و فراگیر شود.»

باید به حوزه رسانه و پیام، در موضوع کتاب و کتابخوانی با اهداف اطلاع‌رسانی، آگاهی بخشی و فرهنگ‌سازی توجه ویژه کرد و در جهت نهادینه‌سازی فرهنگ کتابخوانی گام‌های مؤثری با رویکرد فرهنگی برداشت، در خصوص رسانه و توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی تحقق اهداف ذیل می‌تواند مدنظر باشد:

- عنصر مهم در فرهنگ‌سازی آگاهی بخشی به مخاطبان است؛ لذا از ظرفیت رسانه جهت ارتقای آگاهی‌های مردم نسبت به ضرورت و اهمیت کتاب و کتابخوانی استفاده شود.

- از نکات مهم استفاده از رسانه در این مبحث، ارائه تصویر شایسته از نتایج و آثار مفید و موثر توجه به کتاب و کتابخوانی است، که در تشویق، همراهی و علاقمندی مخاطبین در این فرآیند بسیار مهم خواهد بود.  

- در حوزه آسیب‌های اجتماعی، باید تبیین کرد که دوری از کتاب و کتابخوانی می‌تواند یکی از علل بروز یا تشدید برخی آسیب‌های اجتماعی باشد، لذا باید نسبت به معرفی نقش مهم کتاب و کتابخوانی به‌عنوان یک ظرفیت فرهنگی و اجتماعی در پیشگیری و کاهش این آسیب‌ها بهره‌برداری تبلیغی و رسانه‌ای نمود.

- تبیین جایگاه کتاب در فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و از طرفی ترسیم جایگاه دانش و آگاهی، مطالعه و آموختن و به‌روز بودن در دین مبین اسلام و فرهنگ ایرانی به‌عنوان یک آموزه فراگیر و اساسی.

- با تقویت حوزه کتاب و کتابخوانی در موضوع سبک زندگی ایرانی- اسلامی، می‌توان از این ظرفیت ارزشمند فرهنگی استفاده کرد. برای این مهم باید از ظرفیت اندیشمندان و نخبگان جامعه به صورت بهینه استفاده کنیم.

- توجه به سرمایه‌های اجتماعی از جمله سرمایه جوانان و خانواده در حوزه فرهنگ‌سازی و افزایش فرهنگ کتاب و کتابخوانی بسیار مهم است.

- برای کسب نتایج مطلوب در موضوع ترویج فرهنگ کتابخوانی، مخاطب کودک و نوجوان از اهمیت خاصی به‌ویژه برای اهداف بلند مدت برخوردار است.

- بررسی و بومی‌سازی تجربیات سایر کشورها و نهادهای بین‌المللی نیز در توسعه فرهنگ کتابخوانی قابل بهره‌برداری است.

- توجه و بهره‌برداری از فناوری‌های نوین در عرصه کتابخوانی و همچنین استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیز برای ارتقای فرهنگ کتابخوانی مهم است.

- رسانه در این موضوع می‌بایست ایفای نقش آگاهانه و هوشمندانه داشته باشد تا مخاطبین در مسیر این فرهنگ‌سازی، به سمت کتاب‌های نامناسب و با محتوای مخرب و ضدارزشی و ضدفرهنگی سوق پیدا نکنند.

از راهکارها و مصادیق عملی اقدامات رسانه‌ای در ترویج و تقویت فرهنگ کتابخوانی در جامعه می‌توان موارد ذیل را پیشنهاد نمود:

- معرفی کتب ارزشمند و فاخری که رهبر معظم انقلاب(مدظله العالی) بر آن‌ها تاکید داشته و یا بر آن‌ها تقریر نوشته‌اند.

- تولید و پخش برنامه‌های کوتاه رادیویی و تلویزیونی خوانش کتاب(به‌ویژه توسط چهره‌های شاخص و محبوب مردمی همچون هنرمندان، شعرا، ورزشکاران، روحانیون و ...). این موضوع فرصت مناسبی خواهد بود جهت استفاده از ظرفیت معرفی کتاب برای ترویج و پاسداشت زبان و ادب فارسی.

- تولید نماهنگ و ترانه‌هایی جذاب با مضمون کتاب و ترویج کتابخوانی به‌ویژه جهت مخاطب کودک و نوجوان.

- تعیین و ترویج شعار در موضوع کتابخوانی همچون «بهترین هدیه، کتاب است».

- پوشش رسانه‌ای جلسات معرفی، نقد و بررسی کتاب و سایر مراسم با این موضوع و از طرفی تهیه گزارش‌های مستند و خبری با هدف نقد و بررسی وضعیت کتاب و کتابخوانی در جامعه.

- تولید مسابقه‌های متنوع با هدف معرفی محتوای کتاب‌های ماندگار در قالب مشاعره و ... .

- تعامل و مشارکت مجموعه‌های فعال در حوزه کتاب و کتابخوانی و رسانه در برگزاری مسابقات کتابخوانی و معرفی و تجلیل از نفرات برتر.

- ترویج فرهنگ وقف/ نذر کتاب در جامعه و همچنین معرفی ناشران برجسته استانی در رسانه.

- بهره‌برداریاز نویسندگان جوان و توانمند و صاحب فکر در حوزه کتاب و کتابخوانی جهت نویسندگی برنامه‌های مختلف رادیویی و تلویزیونی با هدف تشویق و ترغیب عموم جامعه و به‌ویژه نسل نوجوان و جوان در ترویج فرهنگ کتابخوانی.

- معرفی شیوه‌های نو در دسترسی و مطالعه کتاب(همچون کتاب‌های صوتی و یا اینترنتی) در برنامه‌های رسانه‌ها از جمله در صدا و سیما.

- آسیب‌شناسی و مطالبه‌گری در خصوص مشکلات و درخواست‌های مردم در مورد امکانات و منابع کتابخانه‌ای در شهرها و روستاها توسط اصحاب رسانه.

- معرفی کودکان و نوجوانان کتاب‌خوان در رسانه‌ها به‌ویژه در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی کودک و نوجوان.

- تحلیل و بررسی علل عدم تمایل نوجوانان و جوانان به مطالعه و کتابخوانی و ارائه پاسخ و پیشنهادات مؤثر با بهره‌برداری از نخبگان و صاحبنظران در قالب پرسش و پاسخ صمیمی.

- معرفی و اطلاع‌رسانی موفقیت‌های ناشران ایرانی در مجامع بین‌المللی و اقبال ناشران خارجی به ترجمه و نشر آثار فاخر ایرانی.

- تخصیص بخش ثابت معرفی کتاب در رسانه‌های مختلف در زمینه‌های متنوع معارفی، علمی، اقتصادی، خانواده و ... .

- معرفی مادران اهل مطالعه و مأنوس با کتاب در برنامه‌ها به‌ویژه در برنامه خانواده و تبیین نقش مثبت این مادران در تربیت موفق و کارآمد در جامعه و از طرفی بازنمایی موفقیت‌های فردی و رابطه آن با کتاب و کتابخوانی.

- برگزاری مسابقه‌های کتابخوانی در مناسبت‌های مختلف ملی و مذهبی.

- راه‌اندازی پویش در فضای مجازی با عناوینی همچون «ما کتاب خوانیم»، «من و کتابم» و ... به منظور جذب تعامل مخاطبین در ترویج فرهنگ کتابخوانی.

- نهادینه‌سازی فرهنگ کتاب به‌عنوان نیازی واجب در زندگی روزانه و پرهیز از معرفی جانشین برای کتاب و کتابخوانی.

- همچنین با توجه به بحران و تهدید کرونا در جامعه و کاهش فعالیت‌ها و ضرورت پر کردن اوقات فراغت و آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی به عموم جامعه می‌توان به‌عنوان یک فرصت مناسب و ارزشمند برای ترویج و نهادینه‌سازی توجه به مطالعه و کتابخوانی در زندگی بهره برد.

در مجموع با توجه به اهمیت موضوع ضرورت دارد تا در حوزه رسانه، با کمک و همراهی نخبگان و صاحبان فکر و اندیشه و با همکاری مجموعه‌های فعال در ترویج و فرهنگ‌سازی کتابخوانی، با تولید و ارائه محتوای فرهنگی و جذاب برای ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگی و افزایش علاقه و احساس نیاز جامعه به کتاب و کتابخوانی، در غالب برنامه‌های متنوع و مختلف رسانه‌ای، برنامه‌ریزی و با نقشه راه مشخص، فعالیت لازم انجام پذیرد.